جوش صورت از بزرگترین معضلات پوستی است و ممکن است هر کسی را با هر سنی و هر جنس پوستی درگیر کند. اما آیا فکر میکنید جوش درمان ندارد؟ اگر اینطور فکر میکنید دلیلش خسته شدن شما از امتحان کردن روشهای مختلف است. درحالی که میلیون ها نفر در دنیا با بدترین شرایط پوستی موفق به درمان جوش شده اند. جوش زدن عوامل بسیار زیادی دارد و اگر واقعا به دنبال درمان جوش خود هستید باید ابتدا عوامل را شناسایی کنید و سعی بر رفتار درست با این علل داشته باشید. این مقاله نیز به طور تخصصی و علمی به موضوع علل ایجاد جوش میپردازد و در مقالات بعدی از درمان آن می گوید. این مطالب آنقدری جامع است که شما را از خواندن بسیاری از مقالات دیگر در سطح اینترنت بی نیاز می کند.
جوش چگونه به وجود می آید؟
برای درک این موضوع باید کمی سر از ساختار پوست در بیاوریم و به یک سفر علمی کوچک برویم. پوست انسان از میلیون ها سلول ساخته شده که این سلول ها به صورت لایه لایه بر روی یک دیگر قرار گرفته اند. بیرونی ترین لایه پوست را اپیدرم، لایه وسط پوست را درم و لایه انتهایی پوست را هیپودرم مینامند. هر انسان سالمی در پوست خود میلیون ها فولیکول مو دارد که سبب ارتباط درون پوست با محیط بیرون می شود. این فولیکول ها همانند منافذی باریک و طولی از اپیدرم شروع شده اند و به درم رسیده اند و ساختارشان از جنس همان سلول های پوستی است. این سلول ها به طور طبیعی تولید مثل میکنند سپس ریزش می کنند و از سطح پوست جدا می شوند. ماجرای جوش از آنجایی آغاز می شود که ریزش سلولی مختل شود و این فولیکول ها مسدود می شوند و راه ارتباطی درون و بیرون پوست قطع می شود. غالبا این فولیکول ها از سلول های مرده صورت+ چربی+ باکتری های مولد جوش (پروپیونی باکتریوم آکنس) مسدود می شوند و ترکیب این سه سبب ایجاد جوش می شود. هر چقدر میزان این مواد مسدود کننده بیشتر باشد جوش ریشه دارتر و بزرگتر می شود. حال برای درمان جوش باید به دنبال رفع عوامل مسدود کننده فولیکول های مو باشیم. پس دلایل ایجاد جوش انسداد منافذ، افزایش میزان ترشح چربی، افزایش تکثیر باکتری مولد آکنه و التهاب است.
چه عواملی سبب مسدود شدن فولیکول های مو می شود؟
عوامل بسیار زیادی در این موضوع دخیلند که ما به مهم ترین و شایع ترینشان می پردازیم.
هایپرکراتوزیس و یا انسداد:
گفتیم که فولیکول های مو از جنس سلولهای پوستی هستند. به سلول های پوستی کراتینوسیت میگویند که سرشار از ماده طبیعی کراتین هستند، زمانی که تعداد کراتین تولیدی در سلول های پوست صورت افزایش پیدا میکند سلولها دچار چسبندگی به یکدیگر می شوند و قادر به ریزش طبیعی از سطح فولیکول ها نیستند که به این واقعه هایپرکراتوزیس می گویند. این اتفاقا منجر به پر شدن منافذ از سلول های مرده به هم چسبیده و در نتیجه مسدود شدن فولیکول های صورت می شود.
ترشح زیاد چربی صورت:
زماین که پوست صورت بیش از حد نرمال چربی ترشح میکند دوباره فولیکول ها از این چربی های اضافه پر می شوند و مسدود می شوند.
کاهش آب و رطوبت پوست:
زمانی که پوست ما پر آب و هیدراته است آنزیم هایی که مسئول نوسازی سلولی هستند و باعث ریزش سلولهای مرده اضافی از سطح پوست می باشند به خوبی فعالیت می کنند. اما زمانی که پوست دچار بی آبی می شود این آنزیم ها قدرت کارشان را از دست می دهند و دوباره سلولهای مرده روی صورت تلنبار می شوند. این سلولها تمام فضای فولیکول مو را می گیرند و مسدودش می کنند
افزایش فاکتورهای التهابی:
سیستم ایمنی بدن موظف به حفظ سلامتی است. زمانی که خطری ما را تهدید میکند پیام رسانهای سیستم ایمنی ترشح می شوند و باعث افزایش التهاب در بدن می شوند. افزایش التهاب در پوست جریان هایی بیوشیمیایی را بدن ایجاد میکند که نتیجه آن تولید مثل بیشتر سلولهای پوستی است و تولید بیشترش همانا و مسدود شدن فولیکول ها همانا.
عوامل افزایش التهاب در پوست:
آلودگی هوا، نورخورشید، سیگار کسیدن و دخانیات، جراحی، رژیم غذایی پر روغن و … همگی باعث افزایش التهاب در بدن می شود و این التهاب مستقیما سلامتی پوست ما را به مخاطره می اندازد.
به هم خوردن ترکیبات سبوم:
سبوم همان چربی است و از ساختارهای شیمیایی خاص به نام های اسکوالن، استر مومی، کلسترول، موم و اسیدهای چرب تشکیل شده است. زمانی که ترکیب درست این مواد در سطح پوست به هم میخورد یک چسبندگی بدی بین سلولها اتفاق می افتد و جلوی ریزش طبیعی سلولی را میگیرد و همین موضوع سبب تلنبار شدن مجدد سلولهای پوستی و مسدود شدن منافذ پوستی می شود.
فعالیت آنزیم 5αردکتاز:
این آنزیم به طور طبیعی در بدن انسان وجود دارد و وظایفی به عهده دارد. گاهی این آنزیم به طور نا به جا فعال می شود و هورمون مردانه تستسترون را به دی هیدرو تستسترون تبدلی می کند. هورمون دی هیدروتستسترون سبب افزایش بسیار زیاد چربی صورت می شود و همین موضوه منافذ پوستی را مسدود کرده و باعث ایجاد جوش می شود
چه عواملی سبب افزایش میزان ترشح سبوم می شود؟
هر فولیکول مو دارای یک غده ترشح کننده چربی است. این غدد چربی، سبوم طبیعی صورت را می سازند و از طریق مجرای فولیکول این سبوم به سطح پوست می رسد و باعث نرمی و لطافت پوست می شود. اما اگر میزان این سبوم ترشحی از حدی بالاتر رود سبب گرفتگی فولیکول مو و ایجاد جوش و برآمدگی بر زیرپ.ست می شود در ادامه از علل افزایش ترشح سبوم خواهیم گفت.
تستسترون:
غدد چربی فولیکول ها گیرنده های هورمون تستسترون را دارند. افزایش این هورمون مردانه در بدن و عدم تعادل هورمونی باعث تحریک غدد چربی پوست و افزایش ترشح سبوم می شود.
افزایش فعالیت فعالیت آنزیم 5αردکتاز:
فعالیت این آنزیم به طور ژنتیکی افزایش می باید و کارش تبدیل کردن هورمون تستسترون به دی هیدروتستسترون است. هورمون دی هیدروتستسترون نیز گیرنده هایی بر روی غدد چربی پوست دارند و سبب افزایش ترشح چربی از این غدد می شوند.
نورخورشید:
محال است به یک معظل پوستی برسیم و ردپای خورشید آنجا نباشد. زمانی که نورخورشید به پوست انسان می تابند آنزیم هایی را در پوست فعال میکند و این آنزیم ها سبوم صورت را تجریه کرده و به بدن اخطار یک رویداد مضر می دهند. این اخطار سبب ایجاد واسطه های التهابی و فراگیر شدن التهاب در سطح پوست می شود و نهایتا التهاب سبب تولید بیشتر سبوم می شود.
فعالیت هورمون رشد:
در سن بلوغ میزان هورمون رشد زیاد می شود و وظایف مهمی دارد یکی از عوارض جانبی و البته طبیعی افزایش هورمون رشد، افزایش ترشح چربی صورت است. با زیاد شدن این چربی یا سبوم فولیکول ها مسدود می شوند و جوش میزنیم و به همین دلیل است که بسیاری از افراد در سنین بلوغ، آکنه های نوجوانی را تجربه می کنند.
افزایش تکثیر باکتری های مولد آکنه:
درون فولیکول های مو باکتری های پی آکنه همیشه زندگی میکنند اما فعالیت آنها بسیار محدود است و تعداد کمی نیز دارند. این باکتری ها بی هوازی هستند یعنی روند تولیدمثلشان با کمبود اکسیژن اتفاق می افتد. زمانی که فولیکول ها بسته می شوند و دیگر خبری از اکسیژن آزاد نیست پی آکنه ها به شدت تکثیر می شوند و سبب ایجاد جوشهای التهابی و بزرگ و یا چرکی می کنند.
التهاب:
ترشح باکتری ها و عواملی چون خورشید باعث افزایش التهاب و فراخواندن گلبول های سفید به پوست می شوند. التهاب در پوست باعث افزایش تولید سلولهای پوستی می شود و این افزایش باعث تجمع سلولهای پوست و انسداد منافذ می شود.
ژنتیک
ژنتیک یکی از مهم ترین عوامل جوش زدن است و به یک فاکتور رونویسی ژنی به اسم FOXO1 برمیگردد. تحقیقات ثابت کرده کمبود این فاکتور در بدن انسان سبب ایجاد جوش می شود.
نتیجه گیری:
در این مقاله سعی کردیم تا به طور موشکافانه از علل علمی ایجاد آکنه بگوییم. درمان آکنه تنها وابسته به شناخت این عوامل است. زمانی میتوانیم از شر آکنه خلاص شویم که برعکس این عوامل رفتار کنیم و نیازمند برنامه ای مدون و جامع است. جوش ها انواع مختلف و شدت و حدت متفاوتی دارند و بدیهی است که درمان هر نوعی از جوش متفاوت است. در مقالات آینده به درمان هر نوعی از جوش می پردازیم.